Γλαύκωμα

Το γλαύκωμα αναφέρεται σε μια ομάδα οφθαλμικών παθήσεων, κατά τις οποίες προκαλείται βλάβη του οπτικού νεύρου και κατά συνέπεια επηρεάζεται η όραση. Η βλάβη του οπτικού νεύρου συμβαίνει στο σημείο εξόδου του νεύρου από τον οφθαλμό.

Πως λειτουργεί ο οφθαλμός

Όταν εστιάζουμε σε ένα αντικείμενο, οι ακτίνες του φωτός περνούν από το πρόσθιο ημιμόριο του οφθαλμού και στη συνέχεια ο φακός εστιάζει τις ακτίνες αυτές επάνω στον αμφιβληστροειδή. Ο αμφιβληστροειδής έχει την ικανότητα να μετατρέπει τα σήματα του φωτός (φωτόνια) σε ηλεκτρικό σήμα. Στη συνέχεια, το ηλεκτρικό αυτό σήμα μεταφέρεται σε ένα πολύπλοκο δίκτυο νευρικών ινών, το οποίο καλύπτει όλη την επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς. Οι ίνες αυτές στη συνέχεια σχηματίζουν το οπτικό νεύρο. Το οπτικό νεύρο μεταφέρει την πληροφορία (ηλεκτρικά σήματα) στον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος μεταφράζει τα ηλεκτρικά αυτά σήματα σε εικόνα. Το σημείο του οπτικού νεύρου κατά το οποίο αυτό εξέρχεται από τον οφθαλμό, ονομάζεται οπτικός δίσκος.

Αιτιολογία

Η γλαυκωματική βλάβη μπορεί να οφείλεται σε αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, ή σε κατασκευαστική αδυναμία του οπτικού νεύρου. Στη δεύτερη περίπτωση, η ενδοφθάλμια πίεση μπορεί να βρίσκεται εντός του φυσιολογικού εύρους, ωστόσο προκαλείται βλάβη του οπτικού νεύρου λόγω αυτής της κατασκευαστικής αδυναμίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, υπάρχει ένας συνδυασμός των δύο αυτών παραγόντων.

Απαιτείται να υπάρχει τουλάχιστον κάποια ελάχιστη πίεση, προκειμένου ο οφθαλμός να διατηρεί το σχήμα του και να λειτουργεί. Ωστόσο, όταν η πίεση αυτή αυξηθεί πάνω από ορισμένα επίπεδα, μπορεί να συμβεί βλάβη του οπτικού νεύρου.

Το μέγεθος της βλάβης εξαρτάται από:

• Τα επίπεδα της ενδοφθάλμιας πίεσης
• Τη διάρκεια, δηλαδή το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η πίεση αυξήθηκε
• Από την παροχή αίματος στο οπτικό νεύρο
• Από τυχόν κατασκευαστική αδυναμία του οπτικού νεύρου
• Μια υπερβολικά υψηλή ενδοφθάλμια πίεση μπορεί να προκαλέσει άμεσα βλάβη του οπτικού νεύρου.
• Μια σχετικά αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση μπορεί να προκαλέσει με πιο αργό ρυθμό βλάβη του οπτικού νεύρου.

Πως συμβαίνει η αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης

Το υδατοειδές υγρό παράγεται από το ακτινωτό σώμα το οποίο βρίσκεται πίσω από την ίριδα. Στη συνέχεια περνάει διαμέσου της κόρης στον πρόσθιο θάλαμο. Το υγρό αυτό στη συνέχεια απάγεται (και εξέρχεται από τον οφθαλμό) από το trabecular meshwork, το οποίο βρίσκεται στη γωνία ανάμεσα στον κερατοειδή και την ίριδα. Φυσιολογικά παράγονται περίπου 2.5 μL/min υδατοειδούς υγρού και υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην παραγωγή και την παροχέτευσή του. Όταν η ισορροπία αυτή διαταράσσεται (μείωση της παροχέτευσης, ή αύξηση της παραγωγής) τότε η ενδοφθάλμια πίεση αυξάνεται.

ΤΥΠΟΙ ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΟΣ

Στο παρακάτω κείμενο περιγράφονται ορισμένοι τύποι γλαυκώματος

1. ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΣ ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΓΩΝΙΑΣ

Είναι μια μορφή χρόνιου γλαυκώματος και είναι ο πιο συχνός τύπος. Η παροχέτευση του υδατοειδούς υγρού είναι μειωμένη με αποτέλεσμα η πίεση να αυξάνεται. Δεν υπάρχουν συμπτώματα, η αύξηση της πίεσης γίνεται σταδιακά και δεν παρουσιάζεται πόνος. Επίσης κατά την διάρκεια των πρώτων ετών δεν παρουσιάζονται συμπτώματα όρασης, καθώς στα αρχικά στάδια επηρεάζεται συνήθως μόνο η περιφερική όραση.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο να αποκτήσουμε αυτόν τον τύπο γλαυκώματος:

• Ηλικία: Συνήθως εμφανίζεται μετά την ηλικία των 40. Περίπου 1% του πληθυσμού άνω των 40 ετών πάσχουν από αυτόν τον τύπο γλαυκώματος. Μετά τα 65 έτη, το ποσοστό αυξάνεται σε 5%.
• Εθνικότητα: Πιο συχνό στην Αφρικάνική φυλή.
• Οικογενειακό Ιστορικό: Υψηλότερος κίνδυνος εμφάνισης σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος.
• Μυωπία: Υψηλότερος κίνδυνος σε άτομα με υψηλή μυωπία.
• Διαβήτης: Υψηλότερος κίνδυνος σε διαβητικούς ασθενείς.

2. ΟΞΥ ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΓΩΝΙΑΣ

Είναι λιγότερο συχνό από το πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοικτής γωνίας. Συμβαίνει όταν η περιφέρεια της ίριδας έρθει σε επαφή με την περιφέρεια του κερατοειδούς και το trabecular meshwork, με αποτέλεσμα να σταματήσει εντελώς η παροχέτευση του υδατοειδούς υγρού. Κατά συνέπεια, η ενδοφθάλμια πίεση αυξάνεται απότομα. Τα συμπτώματα είναι έντονος πόνος στον οφθαλμό, και επιδείνωση της όρασης και κάποιες φορές ναυτία και τάση προς έμετο. Ο οφθαλμός γίνεται κόκκινος. Σε πρώιμα στάδια μπορούν να εμφανιστούν συμπτώματα στην όραση, όπως άλως και έγχρωμοι δακτύλιοι στην περιφέρεια του οπτικού πεδίου όταν κοιτάμε ένα φως.

Σε αυτόν τον τύπο γλαυκώματος υπάρχει κίνδυνος σοβαρής και μόνιμης απώλειας της όρασης σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Η μόνιμη βλάβη του οπτικού νεύρου μπορεί να συμβεί ακόμα και μέσα σε μερικές ώρες.

Το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα με στενή γωνία προσθίου θαλάμου (η γωνία ανάμεσα στην περιφέρεια της ίριδας και τον κερατοειδή). Σε αυτά τα άτομα υπάρχει ο κίνδυνος να κλείσει εντελώς η γωνία και να παρουσιαστεί αυτός ο τύπος γλαυκώματος.

Για την προληπτική θεραπεία σε αυτούς τους ασθενείς και την αποφυγή ενός επεισοδίου οξέος γλαυκώματος υπάρχουν 2 επιλογές:

1. Περιφερική ιριδοτομή με Yag Laser
2. Χειρουργική επέμβαση καταρράκτη

3. ΧΡΟΝΙΟ (ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΣ) ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΓΩΝΙΑΣ

Σε αυτόν τον τύπο γλαυκώματος, η γωνία ανάμεσα στην ίριδα και τον κερατοειδή είναι στενή και η παροχέτευση του υδατοειδούς υγρού είναι ελαττωμένη. Σταδιακά συμβαίνουν μεταβολές στην γωνία και στο trabecular meshwork οι οποίες επηρεάζουν τον ρυθμό παροχέτευσης του υδατοειδούς υγρού. Σε αυτή την περίπτωση θα χρειαστεί περιφερική ιριδοτομή με Yag Laser και φαρμακευτική αγωγή με σταγόνες. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί χειρουργική επέμβαση (τραμπεκουλεκτομή).

4. ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ

Σε αυτόν τον τύπο γλαυκώματος υπάρχει γλαυκωματική βλάβη του οπτικού νεύρου, ωστόσο η ενδοφθάλμια πίεση βρίσκεται εντός του φυσιολογικού εύρους. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να μειώσουμε την ενδοφθάλμια πίεση σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα.

5. ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΕΣ ΓΛΑΥΚΩΜΑ

Συμβαίνει ως αποτέλεσμα άλλων οφθαλμικών παθήσεων κατά τις οποίες μπορεί να εμφανιστεί αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Επίσης μπορεί να παρουσιαστεί λόγω της χρήσης φαρμάκων καθώς και μετά από τραύμα του οφθαλμού.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΟΣ

Για την θεραπεία του γλαυκώματος χρησιμοποιούνται σταγόνες για την ελάττωση της πίεσης. Επίσης σε ορισμένους ασθενείς μπορούμε να ελαττώσουμε την ενδοφθάλμια πίεση με τη χρήση SLT Laser. Σε περιπτώσεις όπου οι συντηρητική θεραπεία δεν επαρκεί, τότε θα απαιτηθεί χειρουργική αντιμετώπιση:

• Τραμπεκουλεκτομή
• Εν τω βάθει σκληρεκτομή (Deep Sclerectomy)
• Ένθεση βαλβίδων (Baerveldt, Ahmed)