ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΟΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΕΡΕΟΨΗΣ
Ένα νεογέννητο μωρό έχει γενικά θολή όραση που ισοδυναμεί με την μεγαλύτερη σειρά γραμμάτων σε έναν πίνακα οπτικής οξύτητας. Ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό είναι ότι τα μωρά κατά τη γέννηση τους έχουν αρκετή υπερμετρωπία και παράλληλα ο μηχανισμός εστίασης στους οφθαλμούς τους δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως.
Επίσης δεν μπορούν να ελέγξουν καλά τις κινήσεις των οφθαλμών τους και δεν είναι ασυνήθιστο να παρουσιάζουν ένα βαθμό στραβισμού στον πρώτο μήνα της ζωής τους. Γύρω στην 6η εβδομάδα της ζωής τους , ο μηχανισμός της εστίασης καθώς και των οφθαλμικών κινήσεων έχουν ξεκινήσει να ωριμάζουν καθώς και οι νευρωνικές συνδέσεις μεταξύ των οφθαλμών και του εγκεφάλου έχουν ξεκινήσει να αναπτύσσονται. Μέχρι την 8η – 10η εβδομάδα, τα μωρά θα πρέπει να έχουν ξεκινήσει να χαμογελούν όταν βλέπουν οικεία πρόσωπα, να εστιάζουν όταν βλέπουν ένα αντικείμενο που τους προκαλεί το ενδιαφέρον, καθώς και να ακολουθούν αυτό το αντικείμενο όταν αυτό κινείται.
Η συνεχής διέγερση και λειτουργία του οπτικού συστήματος ενός παιδιού από την ηλικία των 4 εβδομάδων έως 8 ετών, είναι πολύ σημαντική γιατί οι συνδέσεις ανάμεσα στους οφθαλμούς και τον εγκέφαλο διαμορφώνονται συνεχώς. Είναι μια κρίσιμη περίοδος για την ανάπτυξη του οπτικού συστήματος του παιδιού και οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει τη διέγερση του ενός ή και των δυο οφθαλμών από οπτικά ερεθίσματα, θα προκαλέσει επιδείνωση της όρασης.
Η στερέοψη (στερεοσκοπική όραση) είναι η ικανότητα να βλέπουμε τα αντικείμενα σε 3 διαστάσεις. Οι δυο οφθαλμοί βλέπουν τα αντικείμενα στο περιβάλλον μας από ελάχιστα διαφορετική οπτική γωνία και ο εγκέφαλος ενώνει τις δυο αυτές εικόνες και τις μεταφράζει ως ένα τρισδιάστατο σχήμα. Προκειμένου να έχουμε στερεοσκοπική όραση, απαιτείται καλή όραση και στους δυο οφθαλμούς καθώς και να έχουμε την ικανότητα να διατηρούμε τους δυο οφθαλμούς ευθυγραμμισμένους.
Μπορούμε να εξετάσουμε και να μετρήσουμε την στερέοψη του παιδιού με διάφορους τρόπους. Συχνά, τα παιδιά είναι πιθανόν να μας δώσουν κάποιες ενδείξεις σχετικά με την αντίληψη της στερεοσκοπικής όρασης από την ηλικία των 12 μηνών.
Όπως υπάρχει η κρίσιμη ηλικία για την ανάπτυξη της όρασης, έτσι υπάρχει και μια κρίσιμη περίοδος για την ανάπτυξη της στερέοψης, η οποία ξεκινά από τους 3 μήνες και συνεχίζεται έως την ηλικία των 6-7 ετών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εάν το παιδί αναπτύξει αμβλυωπία και/ή στραβισμό, τότε μπορεί να χάσει πολύ γρήγορα τη στερέοψη, και για αυτό είναι πολύ σημαντικό να θεραπεύσουμε την αμβλυωπία και τον στραβισμό όσο το δυνατόν νωρίτερα. Δυστυχώς, εάν η αμβλυωπία προϋπάρχει για αρκετό καιρό και είναι σημαντική ή εάν ο στραβισμός υπάρχει για αρκετό καιρό, τότε είναι πολύ δύσκολο να βελτιώσουμε την στερέοψη.
Έχει σημασία εάν δεν έχουμε στερέοψη?
Στατιστικά στον πληθυσμό 5% των ανθρώπων δεν έχουν στερέοψη. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν προβλήματα στην καθημερινή τους ζωή καθώς έχουν μάθει να χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους για να εκτιμούν το βάθος και τις αποστάσεις όπως πχ το πλησιέστερο αντικείμενο καλύπτει αυτό που είναι πιο μακριά, η αλλαγή της εστίασης όταν κοιτάμε ένα αντικείμενο και μετά ένα άλλο, η χρωματική εκτροπή (όσο πιο μακριά είναι ένα αντικείμενο φαίνεται πιο πολύ μπλε) κτλ. Ευτυχώς υπάρχουν πολύ λίγα επαγγέλματα τα οποία δεν θα μπορέσουν να ασκήσουν επειδή απαιτούν πολύ υψηλή τρισδιάστατη όραση, όπως πχ πιλότοι ή χειρουργοί οφθαλμίατροι.